مهمترين واصلي ترين سنت نوروزي، گستردن خوان نوروزي يا هفت سين است. در گذشته اتاقي را جهت پهن كردن سفره آماده مي كردند كه اتاق فروردين ناميده مي شد. ديوار هاي اين اتاق را حتما سفيد مي كردند و بر روي ميزي گلدان گل و كوزه ي آب و ظرفي آتش مي گذاشتند. آتش با چوب صندل يا چوب هاي خوشبوي ديگر تغذيه مي شد. مطابق سنت ، هر كس بايد با دست خود چوب بر آتش بگذارد و نام در گذشتگان خانواده را بازگويد. اگرچه هم اكنون شيوه ي چيدن خوان نوروزي يا سفره ي هفت سين در ميان اقوام و طوايف مختلف متفاوت است ، اما آنچه در اين خوان ميان همه ي ايرانيان مشترك است ، همان وجود هفت سين در سفره ي نوروزي است. هفت سين چنان كه مي دانيم ، تركيبي است از هفت چيز مختلف كه نام آن ها با سين شروع ميشود. به اعتقاد برخي از محققان ، سفره ي نوروزي يا سفره ي هفت سين در نزد ايرانيان قديم براي پذيرايي از فروهر هايي كه در نوروز به خانه ي خود باز مي گشتند، گسترده مي شد. عدد هفت نزد ايرانيان قديم، عددي مقدس و نشانگر هفت امشاسپند و فرشته ي بزرگ ايران قديم است. ابوريحان بيروني قدمت اين سفره را از زمان جمشيد مي داند و مي نويسد : "چون جمشيد بر اهريمن كه راه خير و بركت و باران و سبز شدن گياه را گرفته بود، پيروز شد، دوباره باران باريدن گرفت و گياهان سبز شدند ، به همين دليل مردم گفتند روز نو، يعني روزي نوين و تازه ، پس هر كس ظرفي جو كاشت و مردم در روز نوروز در هفت ظرف ، هفت نوع غلات را كاشته و سبز كردند..."
روايات مختلفي درباره ي سفره ي نوروزي وجود دارد. بعضي معتقدند كه اين سفره در اصل هفت شين و شامل شراب، شكر، شهد، شير، شمع، شمشاد و شايه (ميوه) بوده است. بعضي نيز آن را هفت چين يعني هفت چيز چيده شده از درخت مي دانند. حتي در برخي نقاط  ، هفت ميم هم رواج داشته و اقلامي مانند ميوه، ماهي، مرغ، ماست، مربا، مسقطي و ميگو يا چيز هاي ديگر را شامل ميشده است.
متداول ترين سفره ي نوروزي در دوره ي ما ، همان هفت سين است . يكي از محققان، سين را كوتاه شده ي سيني مي داند ، بنا به نظر اين محقق، در زمان ساسانيان يكي از كالا هاي با ارزشي كه از چين وارد ايران مي شده، ظرف هايي از جنس كائولين بوده است كه" چيني" يا به گويشي ديگر "سيني" و به شكل معرب "صيني" ناميده مي شده است. سين يا چين از واژه اي آمده كه در اصل نام سلسله ي پادشاهي چين است و حرفTS  مي تواند در گويش ها وزبان هاي مختلف صداي "س" يا "چ" بدهد. در ايران ، در هنگام آيين نوروزي، براي چيدن خوان نوروزي از اين ظرف ها ، كه نوع مفرغي آن هنوز در ايران رايج است و بهاي زيادي هم دارد ، استفاده مي كردند. مردم اين ظرف ها را پر از نقل و شيريني و شكر كرده، به تعداد هفت امشاسپند بر سر خوان هاي نوروزي مي گذاشتند .به همين دليل خوان نوروزي به نام هفت سيني يا هفت قاب نام گرفت و بعد ها با حذف ي نسبت ، به صورت هفت سين در آمد. البته هنوز در برخي روستاها هفت سين به صورت هفت سيني استفاده مي شود. بر اساس اين تعريف از هفت سين ، ايرانيان قديم در نوروز ، به نام هر يك از امشاسپندان يك قاب بزرگ با سيني گذاشته و آن گاه در قاب هاي ديگر چيز هاي ديگر مي نهادند و سپس همه ي آن ها را پيرامون خوان قرار داده ، خوان نوروزي را پديد مي آوردند.
يكي از چيز هايي كه امروزه خوان هاي نوروزي را زينت مي بخشد و باعث شادي و سر سبزي اهل خانه مي شود، سبزه ي نو دميده  است. در قديم بر سر سفره ي هفت سين ، سه ظرف سبزه گذاشته مي شد كه نشان دهنده ي سه اصل دين زرتشتي بود اين سه اصل عبارت بودند از: هومت(انديشه ي نيك) ، هوخت(گفتار نيك) ، هورشت(كردار نيك)
از طرف ديگر سبزه ها نشان هاي دو امشاسپند آب و گياه ، يعني خرداد و مرداد هم بودند، يعني دو فرشته اي كه مولد بركت و خير در خانواده مي شدند. بنا بر اين ميتوان گفت هدف از كاشتن و سبز كردن سبزه در واقع تلاشي بوده است براي جلب خير و بركت در خانواده.
سبزه ها را معمولا در روز سيزده عيد به آب مي اندازند .
در گذشته مردم براي هر كدام از سين هاي معروف خوان هفت سين ، تفسيري داشتند و آن ها را نماد خاصي قلمداد مي كردند. به عنوان مثال در نظر آنان سنبل نشان دهنده ي گل هاي بهاري بود ، سيب ميوه اي بهشتي شمرده مي شد و نمادي از زايش بود ، سنجد نشان عشق و دلدادگي تلقي مي گشت ،سمنو نماد بركت وفراواني است، سير از قديم به عنوان دارويي براي تندرستي به كار مي رفت و نمادي از سلامتي بود، دانه هاي سپند نيز در لغت به معني مقدس است، علاوه بر آن كه براي ضدعفوني كردن از آن استفاده مي شد و به عنوان دافع چشم بد نيز به كار مي رفت.
به غير از چيز هايي كه گفته شد ، بر سر اين سفره قرآن نيز مي گذاشتند كه در واقع اهل خانواده خود را در پناه آن قرار مي دادند ، آيينه كه نور و روشنايي را مي تاباند ، شمع روشنايي و گرما و تابش آتش و گرماي خانواده را به ياد مي آورد، تخم مرغ كه تمثيلي از باروري است ، كاسه ي آب زلال كه نشانه ي همه ي آب هاي جهان و پاكي و صافي زندگي است ، ماهي زنده نيز به نشانه ي زندگي  و شادابي در سر سفره نوروزي قرار داده مي شود. همچنين برخي خانواده ها شير، پنير يا خرما هم بر سر سفره مي گذارند و برخي چيز هاي ديگر كه در هر شهر يا منطقه اي با توجه به اعتقادات ويژه ي آن منطقه متفاوت است.

 

برگرفته از كتاب : "نوروز ايرانيان"  /نوشته ي نازيلا ناظمي/ چاپ اول/ صفحه هاي  55 -60 – 61- 62- 63-64